Nagihan BİLGİN
"Bir küçük kuşum vardı,Adı Enza.Evimize girdi influenza.Aldım onu içeriye."
Bir kelime oyunu ile birlikte çocukların oyun şarkılarına sirayet etmiş bir dram. 1918 H1N1 grip salgını. Bilinen adı ile İspanyol gribi. İspanyol Gribi çabuk yayılan solunum yolu enfeksiyonudur. Bu hastalık 18. yüzyıla kadar, net olarak tespit edilemiyordu.
Dönemin koşulları değerlendirildiğinde tıbbıyetersizlik nedeniyle araştırmalardan kesin sonuçlar elde edilememişti.
Yapılan çalışmalar ise kayıt alına alınamıyordu.Gerekli olan tıbbi donanım ve bilgiyi sağlayacak fizik, kimya ve biyoloji gibi doğa bilimlerinde önemli mesafelerin kat edilmesi gerekiyordu. 1800’li yıllarda mikrobiyolojik olarak grip ile ilgili en önemli çalışmayı Alman bakteriyolog Richard Friedrich Pfeiffer yaptı. İspanyol gribine yol açan patojen, Influenza A virüsü olarak sınıflandırılan H1N1’di. Bu virüs klasik grip epidemiyolojisine uymaktadır. Bir bölgede sirayet etse de insanların sosyal münasebetleriyle kontrol altına alınamaz bir seviyede artış gösterdi.
İnsanların hijyen konusunda eksiklikleri, aynı zamanda savaş zamanında oluşan yetersiz beslenme gibi faktörler aslında salgının seyrini değiştirmiştir.Savaşlar insanlar arasındaki etkileşimi her ne kadar arttırsa da bir o kadar da mikropların kolayca mutasyona uğrayıp yer değiştirmesinin nedenleri arasında gösterilebilir. İnsanların yaşam standartlarının düşmesi bu tür bulaşıcı hastalıklara davetiye çıkaran temel hususlar arasında gösterilir. İspanyol gribi I.Dünya Savaşının sonlarına doğru geniş halk kitlelerine hızlıca yayıldı. Grip 1918'de başlamış ve bazı yerlerde 1920’li yılların başına kadar sürdü fakat esas etkisini 1918’in ilk yarısında gösterdi. Her ülke aynı derece de bu salgından etkilenmedi. Salgının asıl nedeni olarak I.Dünya Savaşını göstermek yersiz olur, fakat etki alanının bu kadar geniş bir alana zuhur etmesindeki temel neden olarak sayabiliriz. Devletlerin sosyal ve ekonomik alanlarına yıkım getiren bu olay, tarihi kayıtlarda çok fazla işlenen konular arasında yer almamaktadır. Tarihi kaynakların az olması Osmanlı devletinde görülmemiş olabileceği düşüncesini akla getirmektedir.
Bu tamamen bilgi eksikliğinden kaynaklanmaktadır. Pandeminin Osmanlı coğrafyasında etkili olmadığı fikrini uyandırsa da mevcut yapboz parçaları bir araya getirildiğinde tahminlerde bulunmak mümkündür. Grip salgını I. Dünya Savaşı’nın sonlarına doğru meydana geldiği için Osmanlı Devleti’nin sınırlarını ve nüfusunu tespit edebilmek oldukça güç bir durumdu. Ölüm sayılarına bakıldığı zaman askerin hastalıktan mı yada farklı bir nedenler doğrultusunda hayatını kaybettiğine dair kesin bir kanıya varmak oldukça güç bir durumdur. İspanyol Gribi 18 ay içinde 50 milyon dolayında insanın ölümüne sebep olarak insanlık tarihinde bilinen en büyük ve yıkıcı salgınlardan biri olmuştur. Salgın ılımlı ilk dalga, şiddetli ikinci dalga ve artçı üçüncü dalga olmak üzere üç dalga halinde seyretmiştir. İspanyol Gribinin bir özelliği, yazıf yaşlı ve çocuklardan daha çok sağlıklı genç erişkinleri etkilemiş olmasıdır. I.Dünya Savaşı'nın son aylarında tüm dünyayı etkisi altına almış, hatta kimi tarihçilere göre dört yıl süren savaşın sona ermesinde önemli bir etken olmuştur. "Biz ki İstanbul şehriyiz, Seferberliği görmüşüz: Kafkas, Galiçya, Çanakkale, Filistin, Vagon ticareti, tifüs ve İspanyol nezlesi bir de İttihatçılar, bir de uzun konçlu Alman çizmesi 914’ten 918’e kadar yedi bitirdi bizi." Nazım Hikmet bu dizeleri Kuvayı Milliye Destanı’ndan. Nazım Hikmet’in Kurtuluş Savaşı'nı anlattığı 1965 yılında yayımlanan eserinden. Tarihi kaynaklar I. Dünya Savaşı’nın bitmesinde İspanyol gribinin rolünün olduğunu söylüyor. Salgın ekonomik ve tıbbi olarak toplumları çok etkilemiştir.İspanyol gribi salgını 1918 Eylül-Kasım aylarında zirve noktasına ulaşmış ve Osmanlı dahil tüm dünya ülkelerini etkilemiştir. Hindistan'da 17 milyon kişi, yani ülke nüfusunun %5'i bu hastalıktan ölmüştür. ABD'de nüfusun yaklaşık %28'i hastalığa yakalanmış ve 500.000 675.000 kişi hayatını kaybetmiştir.
Britanya'da 250.000, Fransa'da 400.000 kişinin öldüğü tahmin edilmektedir. Fiji adalarında nüfusun %14'ü iki haftalık bir süre içinde İspanyol Nezlesi'nden ölmüştür. Hastalığa dönemin önemli isimlerinden de yakalananlar olmuştur. Max Weber, Ressam Gustav Klimt, İspanya Kralı XIII. Alfonso ve Sophie Halberstadt Freud bu kişiler arasında sayılabilir.
- Resim
- https://www.hurriyet.com.tr/gundem/ispanyol-gribi-nedir-ve-ne-zaman-cikti-iste-tarihin-en-buyuk-salgini-hakkinda-bilgi-41615928
- http://dspace.adiyaman.edu.tr:8080/xm...
- https://www.labmedya.com/grip-ve-tari...
KAYNAK :
M.Kemal Temel Gelmiş Geçmiş En Büyük Katil: 1918 ‘İSPANYOL’ GRİBİ İstanbul,Nisan2015,s.15-16
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder