Bu soru sizlere ilk bakışta saçma gelecektir. Çünkü modern insanın bu soruya cevabı hazır ve nettir : "Tabii ki hayır..." Halbuki şimdilerde insanlara gayet garip ve saçma gelen bu soru ortaçağda çok da garip ve saçma değildi. Ortaçağ'da bazı hayvanlar işledikleri suçlardan dolayı mahkemeye çıkarılmış ve yargılandıktan sonra idam edilerek öldürülmüştür. 1266 yılına tekabül eden zaman diliminde Fransa'da küçük bir çocuğa zarar veren bir domuz hakimin emriyle yakılmaya mahkum edilmiştir.1386 da meydana gelen başka bir yargılama ise yine Fransa'da bir çocuğa zarar veren domuz, ayakları ve başı kopartılmak suretiyle ölüme mahkum edilmiştir. 1389 yılında Fransa'nın Dijon kentinde sanık sandalyesine bu sefer farklı bir hayvan oturtulur.Sahibini yaralamaktan suçlu bulunan at yargılanarak idam edildi.Yine 1546 yılında Fransa'nın Paris kentinde çevresine ve sahibine saldırmaktan mahkemeye çıkarıldı.Suçlu bulunan bir inek önce asılır daha sonra şişlere geçirilir farklı işkencelere tabii tutulur daha sonra ateşe atılır.Ortaçağ Avrupasında en az 144 hayvan yargılanmış, genellik bu dönemlerde evcil hayvan ve kırsal hayvanlardan çeşitli kategorilerde çekirge,fare,tırtıl,köstebek haşerelere de dava açıldığı görülmüştür.
İnsanlarda olduğu gibi hayvanların da işledikleri suçlardan dolayı mahkemeye çıkarılarak yargılanması ve cezalandırılması görünüşünün hakim olduğu Ortaçağ Avrupası'nda 824-1845 yılları en az 144 hayvanın yargılanarak suçlu bulunduğu kayıtlarda geçmektedir. Aslında insan ve hayvanlar arasında belirli farklılıklar olduğu fikri modern düşüncedir.Başka bir deyişle, insanlar ve hayvanlar arasındaki mutlak fark, rasyonel mirasımızdır.
Özellikle modern felsefe ve aklın kurucularından Rene Descartes,John Locke ve Emmanuel Kant bugün hala geçerlidir. john Locke, hayvanlara doğal kaynak muamelesi yapar, örneğin ağaçlar toprakla aynıdır. Bunlara sahip olabiliriz ve onlar üzerinde "doğal haklarımızı" talep edebiliriz.Bu düşünce doğrultusunda Tanrı onları bize gönderdi. Immanuel Kant içinse hayvanlar, tam anlamıyla nesneydiler. "varoluşunu doğaya dayanan canlılar eğer rasyonel varlıklar değillerse ancak göreli bir değere sahiptir ve işte bu yüzden nesnedirler. Fakat Orta Çağ'da insanlar ve hayvanlar arasında açık bir fark varmıydı sorusunu akıllara getiriyor. Hayır. Özelllikle Roma hukukundan ve Hıristiyanlık dininden türetilen doğa hukuku anlayışında, insanlar ve hayvanlar arasında bugün olduğu kadar keskin bir şekilde ayrılmış hiçbir fark yoktu.Başlangıçta bir tarım toplumu olan Roma'da hayvanlar mal, köleler de bu statüde değerlendirliyordu. Dolayısıyla onlara bu şekilde bakan bir topluluğun onları yargılayıp idam etmesine şaşmamalı. Romalılar için hayvan basit bir nesne değil, kendine özgü bir nesne konumundaydı. Canlı ve hassas bir nesne olduğu için cansız bir nesneden net bir şekilde ayrılmaktadır.Roma'nın doğa hukuku anlayışı hayvanları cansız nesnelerden ayırıyordu. Çünkü Roma düşüncesine göre doğa hukuku sadece insanlar için değil hayvanlar içinde etkilidir.Aslında doğa kanunları tüm canlılara doğanın kanunlarını öğretir.Bu yasa insana özgü olmadığı için tam tersine karada ve suda bulunan tüm canlılar tarafından paylaşılıyordu. Bu nedenle, Orta Çağ'da yasal bir statüsü vardı. Mahkemeler ve yargılamalar da buna dayanmaktadır. Ancak maalesef modern ayrımlardan dolayı hayvanlar cansız maddeler olarak sınıflandırılır ve meta olarak kabul edilmeye başlarlar. Acılı duyguları olduğu, akıl yürütebilir mi, konuşabilir mi sorusu unutulmaktadır. En önemli sorun siz olun. Bu onların meşru özneler olarak muamele görmelerini engeller ve cansız mallar olarak kullanımlarının ve bertaraf edilmelerinin önünü açar. Belki de bugün karşılaştığımız hayvan hakları sorunlarının kaynağının yanlış zihnet olduğunu söyleyebiliriz. Unutmamak gerekir ki hayvanlar birer nesne değil, acı çekebilen canlılardır.
Kaynakça -resim: https://indigodergisi.com/2016/10/hayvanlar-yargilanabilir-mi-ortacag/
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder